Bij nader inzien‘Blauw, blauw, hemelsblauw’

Blauwe villa in Amstelveens buurt Westwijk: wel of geen exces?

Hij is ontegenzeggelijk blauw, deze villa in Westwijk. De rechtbank Amsterdam moet bepalen of er sprake is van een welstandsexces en of Amstelveen terecht een handhavingsactie onderneemt.

Het zijn van die dagen dat de lucht strakblauw is. Hemelsblauw. Op tv laat de weerman een foto zien van die lucht en hij noemt hem ‘staalblauw’. Huh? In mijn perceptie kan staal inderdaad blauw zijn, heel donkerblauw - als de lucht die tint heeft duurt het niet lang meer voor onweer losbarst.
Maar het Genootschap Onze Taal geeft de weerman gelijk: al in de negentiende eeuw werd ‘staalblauw’ gebruikt voor een wolkeloze hemelsblauwe lucht. Semantiek, maar in de rechtspraak kan je er een zaak mee winnen.

De gemeente Amstelveen heeft een, laten we zeggen, ‘liberaal’ welstandsbeleid. Een paar jaar geleden is in grote delen van de gemeente de preventieve welstandsbeoordeling afgeschaft. In de ‘welstandsluwe’ gebieden van Amstelveen, zoals het vrij recente uitbreidingsgebied Westwijk, worden bouwplannen niet langer getoetst aan redelijke eisen van welstand. Het college van Amstelveen ‘gunt de burger de ruimte om zijn eigen woonwensen te realiseren’.

Behalve als het te gek wordt. Wanneer er sprake is van een exces, een buitensporigheid in het uiterlijk die ook voor niet-deskundigen evident is, kan de ‘ruimte’ van de betreffende burger weer worden ingeperkt: via bestuursdwang of een dwangsom kan geëist worden dat het exces ongedaan gemaakt wordt.

Buitensporig
De bewoners van een van de huizen in Westwijk hebben hun pand opvallend blauw geschilderd. Buurtbewoners die wonen in huizen in de niet-verzadigde tinten wit tot licht zandkleurig schrokken daar erg van. Ze vroegen de gemeente om in te grijpen. De Amstelveense stadsbouwmeester stelde vast dat hier inderdaad sprake is van een buitensporigheid in het kleurgebruik, die sterk afwijkt van wat in de buurt gebruikelijk is. Het college sommeerde de bewoners om het exces ongedaan te maken, onder dreiging van een dwangsom. En de bewoners gingen daartegen bij de rechtbank in beroep.

Welstandsexces of niet
De rechtbank Amsterdam heeft nu dus te onderzoeken of er inderdaad sprake is van een welstandsexces en of Amstelveen terecht een handhavingsactie onderneemt. Dat is lastiger dan het op het eerste gezicht lijkt. Volgens de bewoners van het geschilderde huis was het oorspronkelijk, bij de bouw eind jaren negentig, lichtblauw geverfd. In de loop der jaren is die kleur verbleekt en het huis kon wel een opknapbeurt gebruiken, dus hebben ze het huis opnieuw lichtblauw geverfd.

Welnee, zegt de gemeente, als het lichtblauw was geweest hadden we heus niets gedaan, maar dit is hemelsblauw. De stadsbouwmeester is naar het huis gegaan, heeft de kleurenwaaier van RAL ernaast gehouden en concludeert dat huis het meest lijkt op RAL 5015: ‘hemelsblauw’.

Er is zelfs advies gevraagd aan het Nederlands Kleur Instituut, dat in een rapport getiteld ‘Wanneer is blauw lichtblauw’ een antwoord uit de weg is gegaan. Want het NKI zegt dat op grond van foto’s eigenlijk niet valt op te maken welke kleur precies gebruikt is, en dat ter plekke onderzoek zou moeten worden gedaan - wat niet is gebeurd. Wel zegt het NKI dat RAL 5015, hemelsblauw, in elk geval geen lichtblauw is.

De rechtbank concludeert dat dus niet is komen vast te staan dat de kleur die is toegepast geen lichtblauw is. Maar misschien is de naam van de kleur niet zo belangrijk: hij wijkt sterk af van wat in de buurt gebruikelijk is, en diverse mensen noemden het buitensporig en dus een exces.

Welstandsluw
Wat vindt de rechtbank? Nee, de rechtbank vindt dit géén exces. En wel omdat Westwijk een zogenaamd welstandsluw gebied is waar de burger de ruimte krijgt om zijn eigen woonwensen te realiseren. Er zijn geen gebiedsgerichte welstandscriteria van toepassing, maar slechts algemene criteria. De excessenregeling eist expliciet een onderbouwing op grond van de criteria uit de welstandsnota. Volgens de rechtbank betekent welstandsluw dat burgers de ruimte te hebben om in kleurkeuze en kleurverzadiging af te wijken van de keuzes die anderen in het gebied hebben gemaakt - zeker nu de gemeente zelf akkoord zou zijn met een ‘lichtblauwe’ gevel.

Flip ten Cate | juli | 2022
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via: http://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief